Wanneer mensen terminaal ziek zijn, willen velen als het einde nadert, het liefst thuis overlijden. Als dit mogelijk is, heeft men dit vaak als wens, omdat ze dan in hun eigen vertrouwde omgeving zijn. Thuis overlijden vergt echter wel enkele belangrijke voorbereidingen van vrienden en/of familieleden. Het roept soms ook vragen op bij degene die komt te overlijden, maar dus ook bij naasten van hem / haar. Wij hebben hieronder wat praktische zaken op een rijtje gezet. Die kunnen u en uw naasten helpen ter voorbereiding op thuis overlijden.
Maak goede afspraken met de huisarts
Bespreek zoveel mogelijk belangrijke zaken en eventuele wensen alvast met de huisarts. Vraag bijvoorbeeld of de huisarts af en toe langs kan komen om te zien hoe het gaat met de patiënt. Maar maak bijvoorbeeld ook afspraken over een eventuele vervangende huisarts als de vaste huisarts wegens omstandigheden of vakantie niet bereikbaar is én wat de opties dan zijn. Vraag ook na hoe u de huisarts kunt bereiken als het in de avond/nacht niet zo goed gaat met de patiënt en u zich zorgen maakt.
De juiste zorg is van belang bij thuis overlijden
Meestal moet u in huis wat zaken aanpassen als iemand zijn of haar laatste dagen thuis wil doorbrengen. Er moet genoeg ruimte zijn voor bijvoorbeeld een speciaal ziekenhuisbed indien dit nodig is. Daarnaast moet er ook genoeg professionele zorg aanwezig zijn thuis. Ook dit kan besproken worden met de huisarts. Hij / zij kan professionele zorg regelen. Daarnaast dient er ook mantelzorg aanwezig te zijn thuis. Het verzorgen van een dierbare die zich in de terminale fase bevindt kan ook op emotioneel vlak best wel zwaar zijn. Ga daarom ook goed na of u het zelf aankunt, of vraag vrienden en familieleden om u af en toe te helpen met de zorg. Naarmate de tijd verstrijkt kan de zorg namelijk zelfs zwaarder worden. Hoe meer uw dierbare achteruit gaat, hoe meer aandacht en zorg hij of zij nodig heeft. Voor de verzorging van wonden is het nodig om de thuiszorg in te schakelen. Zij beheersen namelijk over de benodigde vaardigheden. Ook dit kan geregeld worden via de huisarts of het ziekenhuis. Vaak is het ook mogelijk om hulp te vragen bij het huishouden.
Kies een vriend(in) of familielid als ‘woordvoerder’
In moeilijke en emotionele tijden zoals deze wilt iedereen om u heen het beste voor u en uw familie. Hoewel het altijd wel goed bedoeld is, kan het ook best zwaar en misschien zelfs vervelend zijn om telkens weer de vraag “hoe gaat het nu met hem/haar?” of de vraag “Hoe gaat het nou, lukt het allemaal?” te beantwoorden. Onze tip is om een naaste vriend of een familielid aan te stellen als een soort woordvoerder. Deze zogenoemde woordvoerder kan dan iedereen te woord staan om bijvoorbeeld vragen te beantwoorden of om updates te geven over de situatie. Op deze manier hoeft u niet iedereen zelf te woord te staan, maar houdt u alleen deze woordvoerder (of misschien wel meer dan één) op de hoogte.
Beperk teveel bezoek
Natuurlijk wil iedereen er voor u en uw zieke dierbare zijn. Vrienden, familie, kennissen en collega´s willen allemaal nog afscheid nemen nu het nog kan. Hoewel vrienden en familie om u heen vaak voor een warm gevoel kunnen zorgen, kan het ook nadelen met zich meebrengen. Het kan niet alleen voor u belastend zijn om bijna dagelijks bezoek te ontvangen, maar ook voor de patiënt. Probeer net zoals in het ziekenhuis een soort bezoektijden aan te houden. Bijvoorbeeld een bepaalde tijd op de dag of maar een aantal dagen in de week. Hoe vaak en hoe lang de bezoektijden zijn, is ook afhankelijk van wat de patiënt aankan. En durf ook gerust af te bellen, als het een dag niet zo gaat.
Praktische hulp aanvaarden
Probeer alle praktische hulp van anderen aan te nemen. Denk bijvoorbeeld aan
- hulp in het huishouden;
- boodschappen doen;
- koken;
- en eventueel hulp met kinderen ophalen van school of brengen naar (sport)activiteiten.
Vooral als u werkt is het fijn als er iemand is die u met dagelijkse klusjes kan helpen. Denk bijvoorbeeld ook aan ziekenhuisafspraken voor de patiënt. Als het u niet altijd lukt om mee te gaan is het fijn als er iemand is die dit wel kan doen. Wees niet bang om hulp te accepteren of om zelf om hulp te vragen! Iedereen weet hoe zwaar u het nu heeft en is bereid om u waar mogelijk te helpen.
Hoe zit het met verlof?
Als u nog werkt, heeft u in veel gevallen recht op zorgverlof. Het is met name afhankelijk van de relatie die u heeft met de patiënt. Zorgverlof betekent dat u verlof op mag nemen in verband met het verzorgen van uw dierbare. Ga goed na wat uw rechten en plichten zijn en bespreek het met uw werkgever. Houd er wel rekening mee dat u maar een aantal uren per jaar recht hebt op zorgverlof en dat het financiële consequenties kan hebben.
Zijn er nog wensen die u kunt vervullen?
Misschien heeft uw dierbare al eens zijn (uitvaart)wensen opgesteld of het besproken met u of een ander familielid. Dit zou natuurlijk heel fijn zijn. Maar het kan ook zijn dat jullie het nooit over (uitvaart)wensen hebben gehad. Als het mogelijk is zou u dit kunnen bespreken. Denk bijvoorbeeld aan een bepaalde plek die hij of zij nog wilt bezoeken of iemand die uw dierbare nog graag zou willen zien (of juist niet). Ook kunt u het hebben over zaken omtrent de uitvaart; cremeren of begraven? Moet het een groots afscheid zijn of juist besloten? Of misschien een wat moeilijker onderwerp om over te praten; euthanasie. Hebben jullie het al gehad over hoe hij of zij wilt sterven en of en op welk moment er aan euthanasie gedacht moet worden?
Uitvaartwensen kunnen vastgelegd worden. U kunt op onze website het wensenboek downloaden. Daarnaast kunt u ook altijd contact opnemen voor een voorgesprek met ons. U kunt dan rustig tijdens een gesprek uw wensen kenbaar maken, of juist uw vragen stellen en nagaan wat de mogelijkheden zijn.
Andere opties dan thuis overlijden
Het is niet altijd mogelijk om thuis te overlijden. Dit is onder meer afhankelijk van persoonlijke omstandigheden, de medische zorg die nodig is en wat naaste familieleden of vrienden kunnen betekenen. Er zijn nog meer opties dan thuis overlijden. Naast thuis overlijden is het ook mogelijk om te verblijven in het ziekenhuis, een verzorgingshuis/ zorgcentrum, een hospice of een verpleeghuis. Deze mogelijkheden kunt u bespreken met naaste familieleden en vrienden en met de (huis)arts. Deze kent de situatie en kent de plaatselijke mogelijkheden het beste. Het gaat er uiteindelijk om dat de patiënt zo goed mogelijk verzorgd wordt in deze laatste fase.
